Mówiąc o budowie elektrowni jądrowej w Polsce często pada opinia, że polskie firmy na tej inwestycji nie skorzystają, ponieważ nie mają odpowiedniego doświadczenia. Jest to opinia błędna! Wiele polskich firm pracuje bowiem, lub pracowało w ostatnich latach, na budowie elektrowni jądrowych lub dostarczało urządzenia do elektrowni już działających.
Najwięcej polskich firm pracowało na budowie elektrowni jądrowej Olkiluoto 3 w Finlandii – momentami pracowało tam blisko 2 tys. Polaków.
Polskie firmy wykonywały także zlecenia przy budowie bloku jądrowego Flamanville 3 we Francji.
Firmy z Polski pracują dla sektora jądrowego Rosji, Ukrainy i Białorusi.
– Polskie przedsiębiorstwa mają duże doświadczenie, które można wykorzystać przy wdrażaniu energetyki jądrowej w naszym kraju – powiedział Krzysztof Tchórzewski, minister energii.
Ministerstwo Energii opublikowało książkę „Polski przemysł dla energetyki jądrowej. Wytyczne
wspomagające działania przedsiębiorstw krajowych w budowie elektrowni jądrowych. Część elektryczna elektrowni jądrowej” w której pokazano doświadczenia polskich firm z udziału w dotychczasowych projektach energetyki jądrowej za granicą. Jest takich doświadczeń całkiem sporo.
Poniżej prezentujemy opis prac polskich przedsiębiorstw na trwających budowach elektrowni jądrowych w Finlandii i Francji.
OLKILUOTO 3
W budowę elektrowni jądrowej Olkiluoto 3 w latach 2003–2016 zaangażowanych było około 700 podwykonawców z 60 krajów świata. Polacy stanowili na niej najliczniejszą grupę narodowościową – od 1000 do nawet 2000 pracowników, w zależności od natężenia robót.
Przez 2 lata: od kwietnia 2008 r. do marca 2010 r. kierownikiem budowy z ramienia firmy Areva NP GmbH był Polak – inżynier Zbigniew Wiegner, absolwent Politechniki Warszawskiej, który obecnie jest dyrektorem konsorcjum budującego nowe bloki Elektrowni Opole (2 × 900 MW).
Elektrobudowa
Największą polską firmą pracującą na budowie Olkiluoto 3 jest Elektrobudowa z Katowic.
Elektrobudowa została zaangażowana w projekt Olkiluoto 3 w 2008 r. jako podwykonawca niemieckiej firmy Areva NP GmbH, uzyskując w ramach kilku następujących po sobie umów na roboty budowlano-montażowe łączne zamówienia w wysokości ponad 100 milionów euro.
Zakres prac Elektrobudowy związany był przede wszystkim z budową wyspy jądrowej a w tym spawaniem konstrukcji wsporczych tras kablowych i układaniem kabli, instalowaniem urządzeń sterowniczych i pomiarowych, montażem rozdzielnic, podłączaniem kabli do rozdzielnic, silników itp.
Prace montażowe wykonywane były zgodnie z wymaganiami zbiorów standardów jądrowych AFCEN RCC-M i RCC-E, a także właściwych norm jądrowych niemieckich i fińskich.
W szczytowym punkcie prac Elektrobudowa miała na budowie Olkiluoto 3 ekipę złożoną z 550 pracowników.
Wiosną 2015 r. Elektrobudowa podpisała umowę na wykonanie montażu instalacji elektrycznych, w tym kabli i urządzeń rozdzielczych, aparatury kontrolno-pomiarowej i automatyki oraz udziału w rozruchu dla części reaktorowej. Podpisany aneks zwiększył wówczas wartość netto robót o kwotę 23,59 mln euro, czyli ok. 98,46 mln zł.
Łączna wartość netto prac Elektrobudowy na budowie Olkiluoto 3 wyniosła wówczas 103,79 mln euro, czyli ok. 433,21 mln zł.
W kwietniu 2017 r. Elektrobudowa podpisała kolejne aneksy, które łączną wartość tego projektu zbliżyły do 146 mln euro.
Energomontaż Północ
Kolejnym polskim przedsiębiorstwem bardzo zasłużonym w budowie Olkiluoto 3 jest Energomontaż Północ z Gdyni, który pierwsze doświadczenia w projektach jądrowych zdobywał na budowie nieukończonej elektrowni jądrowej Żarnowiec.
Na potrzeby inwestycji w Finlandii Energomontaż Północ wykonał konstrukcję stalową osłony reaktora typu EPR. Konstrukcja ta służy zabezpieczeniu przed ewentualnym promieniowaniem lub wyciekiem substancji radioaktywnych, gdyby doszło do ich wydostania się z reaktora (przed czym chroni z kolei zbiornik reaktora o masie 526 ton wyprodukowany przez japońskie zakłady Japan Steel Works i Mitsubishi Heavy Industries).
Wyprodukowana w Polsce obudowa stanowi również szalunek od strony wewnętrznej budynku dla dwumetrowej warstwy żelbetonu, który daje wytrzymałość dla ścian i kopuły wieńczącej budynek reaktora. Konstrukcja stalowa ma średnicę 65 m, wysokość 46 m z i łączną masę 880 ton z grubością
ścianek 6 mm.
Prace Energomontaż Północ wykonywane były na zlecenie niemieckiej firmy Babcock Noell Nuclear GmbH.
Konstrukcja wykonywana była w Polsce w kilkusettonowych elementach prefabrykowanych i wysyłana drogą morską do Finlandii. Przy zleceniu pracowało ok. 50 pracowników Energomontażu Północ.
Do wykonania elementów konstrukcji zużyto około 1000 ton stali. Osprzęt i oprzyrządowanie wymagało zużycia dodatkowych 500 ton. Część z tych elementów konstrukcji wykorzystano później na budowie w Finlandii.
Największym elementem zamówienia było zwieńczenie osłony, czyli kopuła o średnicy 46 i wysokości 13 metrów, którą transportowano w całości do Finlandii na specjalnej
barce morskiej.
Do ustawienia tej ważącej 160 ton konstrukcji na zwieńczeniu budynku reaktora użyto na budowie dźwigu o nośności tysiąca ton. Według specjalistów Energomontażu Północ wymagania techniczne oraz jakościowe były bardzo wysokie. Badaniom diagnostycznym poddano zarówno materiały stalowe użyte do wykonania tej konstrukcji jak i prawie wszystkie wykonane spoiny spawalnicze.
Skomplikowana i czasochłonna, ze względu na charakter konstrukcji, była też procedura związana z odbiorami technicznymi jej poszczególnych elementów.
Zakład Techniczno-Budowlany Polbau
Kolejnym polskim przedsiębiorstwem pracującym na budowie Olkiluoto3 jest Zakład Techniczno-Budowlany Polbau z Opola. Firma ta była podwykonawcą niemieckiego koncernu Heitkamp Ingenieur und Kraftwerksbau GmbH.
Prace budowlane obejmowały początkowo wykonanie stanu surowego budynków maszynowni oraz pompowni. Doceniając jednak profesjonalizm firmy, w 2008 r. zlecono Polbau kolejne prace budowlane – realizację całego pakietu tzw. obiektów towarzyszących wokół reaktora.
Na skutek rozszerzenia przyjętych zleceń, a także ogromnego zakresu robót dodatkowych, początkowa wartość zlecenia została przekroczona ponad dziesięciokrotnie.
Niezależnie od zleceń firmy Heitkamp, przy budowie elektrowni jądrowej Polbau współpracował z fińską firmą LTR oraz francuskim koncernem Bouygues, zatrudniając przy budowie ok. 400 pracowników.
Wartość zamówień Polbau związanych z budową Olkiluoto 3 wyniosła ok. 50 milionów euro.
Format Urządzenia i Montaże Przemysłowe
Kolejna polska firma budowlana: Format Urządzenia i Montaże Przemysłowe z siedzibą w Warszawie, wchodząca w skład grupy przemysłowej Format Lambda wykonała na budowie elektrowni Olkiluoto 3 w 2010 r. montaż 22 000 ton stali zbrojeniowej.
KMW Engineering
Innej dziedziny robót i dostaw na budowie EJ Olkiluoto 3 dotyczyły prace firmy KMW Engineering wykonawcy instalacji grzewczych, klimatyzacyjnych i wentylacyjnych z Solca Kujawskiego.
Pierwsze prace tej firmy na budowie w Finlandii rozpoczęły się w 2007 r., kiedy to w ramach onsorcjum z niemiecką firmą Brochier Power Systems GmbH, KMW Enginnering przystąpiło do przygotowania do realizacji systemów wentylacji w tym obiekcie. Kontrakt został podpisany 18 kwietnia 2007 r. i od maja tegoż roku KMW Engineering rozpoczęło przygotowaniedokumentacji montażowo-produkcyjnej.
W listopadzie 2007 r. KMW Enginnering uzyskał dopuszczenie swej technologii produkcji kanałów
wydane przez fińską agencję nadzoru jądrowego STUK Finland. Aby wykonać kanały dla obiektu jądrowego w Finlandii polska firma musiała zaprezentować swój system zarządzania jakością i produkcją głównemu zlecającemu – TVO i agencji STUK, odbyło się to w formie sprawdzenia
tzw. asessment file – zbioru dokumentów przygotowanych przez KMW, jak i badań produkowanych przez firmę kanałów na wytrzymałość i szczelność.
Na przełomie sierpnia i września 2008 r, w związku z pracami budowlanymi, pojawił się tam niewielki zespół, składający się z od 5 do 8 pracowników, który rozpoczął montaż klap przeciwpożarowych. Prace związane z procedurami, testami i ich zatwierdzeniem trwały około roku. W 2009 r. rozpoczął się zasadniczy, zaplanowany na 29 miesięcy, montaż instalacji.
Wspólny z firmą Brochier Power Systems kontrakt obejmował wykonanie dokumentacji montażowej i produkcyjnej oraz dostawy i montaż przewodów wentylacyjnych, klap przeciwpożarowych oraz montaż kompletnej instalacji.
Prawie cała instalacja odporna jest na drgania, jakie mogłyby powstać przy wstrząsach sejsmicznych, pozwalając na przetrwanie nawet przy przeciążeniach dochodzących do 7 g. W szczycie prac, który przypadł na 2011 rok, w Finlandii znajdowało się około 70 pracowników KMW – w tym 20 spawaczy i 12 osób w biurze.
W sumie, przez 5 lat, przez budowę Olkiuoto 3 przewinęło się ponad 180 pracowników KMW Enginnering. Prace zakończyły się w marcu 2014 r. W marcu 2015 r. nastąpiło przekazanie zamawiającemu zweryfikowanej dokumentacji powykonawczej.
WaveNet
Na uwagę zasługują również prace wykonane na Olkiluoto 3 przez firmę WaveNet z Pruszkowa. Na ich temat nie jest dostępne zbyt wiele danych, ze względu na klauzulę poufności obowiązującą dla kontraktu pomiędzy WaveNet a głównymi wykonawcami: Siemens SBT i Areva NP.
Wiadomo, że dostawy obejmowały wykonanie instalacji przeciwpożarowych, systemów kontroli dostępu, dźwiękowego systemu ostrzegawczego (system bezpieczeństwa przeznaczony do przekazu sygnałów ostrzegawczych oraz komunikatów głosowych) oraz systemu telewizji przemysłowej (CCTV).
FLAMANVILLE 3
Polskie firmy zaangażowane były również w budowę drugiego w Europie bloku elektrowni jądrowej z reaktorem Areva EPR, czyli Flamanville 3 w Normandii.
W 2007 r. rozpoczęła się budowa bloku nr 3 z reaktorem EPR 1600 MW. Podobnie jak w Olkiluoto budowa ta uległa znacznemu opóźnieniu. Obecnie trwają przygotowania do uruchomienia bloku zaplanowanego na koniec 2018 r.
Erbud Industry Południe
Firma Polimex-Mostostal (Oddział w Rybniku obecnie Erbud Industry Południe) na budowie bloku Flamanville 3 realizowała niewielki zakres prac związany z prefabrykacją i montażem rurociągów
wtrysku kwasu borowego na zlecenie francuskiego oddziału Alstom (obecnie General Electric).
Procedury bezpieczeństwa i procedury jakościowe były tak restrykcyjne, że czas wykonania poszczególnych prac wydłużał się czasem kilkukrotnie poza przyjęte oryginalnie ramy. Prace, które pierwotnie miały trwać rok, trwały ostatecznie trzy lata.
Energop
Energop z Sochaczewa będąca spółką zależną Energomontażu-Północ z Gdyni, wykonała dla Flamanville 3 konstrukcje stalowe podparć dla rurociągów o masie 304 ton. Wartość kontraktu wykonywanego na zlecenie firmy Ponticelli Freres SAO wyniosła 1,7 mln euro.
ROSJA, BIAŁORUŚ I UKRAINA
Mniej znanym faktem jest to, że polskie firmy współpracują z sektorem jądrowym u naszych wschodnich sąsiadów.
APS Energia
Firma APS Energia, z siedzibą w Stanisławowie Pierwszym k. Warszawy, skutecznie weszła w ostatnich kilku latach na wschodnie rynki energetyki jądrowej, przede wszystkim w Rosji, na Białorusi i Ukrainie.
Jej dostawy obejmowały urządzenia zasilające jak prostowniki, prostowniki tyrystorowe, przetworniki, falowniki i łączniki statyczne. Urządzenia te charakteryzują się wysokimi parametrami technicznymi, gwarantującymi odporność na ekstremalnie trudne warunki środowiska, zarówno elektrycznego
jak i otoczenia zewnętrznego.
Systemy APS Energia dla elektrowni jądrowych zaprojektowane są z wykorzystaniem koncepcji rozproszonej topologii niezależnie działających elementów systemu: niezależne systemy sterowania każdej jednostki funkcjonalnej, niezależne systemy monitoringu pracy, wielopunktowe zasilanie napięć sterujących i pomocniczych, izolacja galwaniczna obwodów prądu stałego i przemiennego, specjalnie wzmocniona konstrukcja mechaniczna oraz specjalnie dobrane komponenty elektroniczne
i elektryczne.
Szczególnie istotna jest podwyższona odporność na zakłócenia związane z silnym polem elektromagnetycznym oraz wzmocnione obudowy o wysokiej wytrzymałości sejsmicznej.
APS Energia uzyskała wymagane na rynku rosyjskim dopuszczenia pozwalające na instalowanie i eksploatację wybranych urządzeń tej firmy w drugiej strefie bezpieczeństwa w elektrowni jądrowej (pierwsza strefa bezpieczeństwa oznacza pracę w bezpośrednim otoczeniu rdzenia reaktora).
Urządzenia i systemy APS Energia zaprojektowane są zgodnie z technicznymi wymaganiami dla 2, 3 i 4 klasy bezpieczeństwa stosowanymi w energetyce jądrowej: w klasie 2 i 3: prostowniki tyrystorowe typu PBI T; falowniki typów BFI i BFIz; tyrystorowe łączniki statyczne typu SKB T; układy zasilania
bezprzerwowego (UPS) przemysłowe BFIz. w klasie 4: urządzenia tranzystorowe i tyrystorowe, składające się z falowników, prostowników i sprzętu dodatkowego (sterowniki).
Urządzenia te produkowane są w wykonaniu modułowym (M, MC), wykonaniu małogabarytowym naściennym (CW) lub wolnostojącym (CS) oraz w wykonaniu w szafach przemysłowych (MS).
Dostawy APS Energia dla firmy Rosenergoatom rozpoczęły się w latach 2012–2015. Były one przeznaczone dla EJ Rostowskaja (bloki 3 i 4), EJ Kurskaja, EJ Bilibinskaja i EJ Balakowskaja. Klientami były również firmy NIAEP oraz Elektrobalt.
W 2016 rozpoczęły się dostawy dla nowobudowanej EJ Biełaruskaja w Ostrowcu na Białorusi dla firm UEMZ i Atomstrojeksport. We wrześniu 2017 r. APS Energia Rus – jedna ze spółek zależnych Grupy APS Energia – podpisała umowę ze spółką Rosatom Overseas (OOO PAOC) na dostawę falowników i prostowników produkcji APS Energia. Urządzenia będą służyły zabezpieczeniu pierwszego i drugiego bloku EJ Kurskaja.
Umowa przewiduje dostawy o łącznej wartości ok. 14,2 mln złotych w ciągu najbliższych 4 lat.
Od 2017 r. realizowane są zamówienia dla firmy Energoatom dla EJ Rowienskaja na Ukrainie. W nadchodzących latach spodziewane są również dostawy urządzeń APS Energia dla projektów elektrowni jądrowych realizowanych przez rosyjski Atomstrojeksport w EJ Akkuyu w Turcji i EJ Hankikivi w Finlandii.
źródło: wnp.pl